Cold War Mary

Peter Jan Margry, hoogleraar Europese etnologie en gespecialiseerd in religieuze cultuur, onderzocht met collega-wetenschappers uit de hele wereld deze vergeten episode uit de kerkgeschiedenis. Het resultaat is te vinden in de Engelstalige bundel 'Cold War Mary', of wel Onze Lieve Vrouw van de Koude Oorlog. “Van een gewapend conflict tussen de grootmachten was geen sprake, het ging om een statische situatie. Maria moest het gevecht aangaan met spirituele wapens: gebed, pelgrimages, rituelen, massabijeenkomsten en tientallen verschijningen met anticommunistische boodschappen.”
Stijn Fens, Trouw, 17 maart 2021

De heilige Maria in de Koude Oorlog
De taal en de tijden waren geharnast, want met het communistische gevaar viel niet te spotten. Het was 1949 en de paus riep op tot een katholieke Wereldkruistocht. Uit naam van Moeder Maria en het vrije Westen. Ook in Nederland vond de oproep gehoor. Bij het Marialegioen, en bij een bijna vergeten pater die naar Sovjetmodel een vijfjarenplan ontwikkelde om met Maria het Russische 'Rijk van het kwaad' te lijf te gaan. Historicus Peter Jan Margry, samensteller van het boek Cold War Mary: Ideologies, Politics, and Marian Devotional Culture, komt praten over Maria en de pater in de Koude Oorlog.
VPRO, 28 maart 2021

Voor de allereerste keer verschijnt een uitgebreide studie over de cultus voor Maria in de periode van de Koude Oorlog. Onnodig te zeggen hoe boeiend dat is en zeker met Margry als eindredacteur. Na de Tweede Wereldoorlog (en daarvoor) preekte de kerk hevig tegen het goddeloze communisme en tegen de atheïstische regimes die het voortbracht. Een belangrijke rol in dat offensief was kennelijk weggelegd voor Maria. Het bekendst is natuurlijk haar voorspelling van de val van het communisme (een geheim van Fátima), maar er zijn veel meer aspecten aan het verhaal. Verrassend genoeg werd die oorlog wereldwijd gevoerd en niet alleen in het Westen. Dat toont o.m. de bijdrage uit de Filippijnen aan. Maria blijkt de meest geschikte figuur te zijn om de grote massa te mobiliseren tegen het communisme en aldus is geschied. Dat deed ze zowel als beschermvrouwe als als strijdster. De belangrijkste rol in het hele verhaal was weggelegd voor OLV van Fátima. Dat genadeoord werd kennelijk helemaal ingericht als een anti-communistisch bolwerk. Fascinerend !Christusrex.be,
april 2021

"Het zijn cultuurhistorische studies over religiositeit, maar ook over politiek, oorlog, angst en psychologie", legt Peter Jan Magry uit. De bedoeling was de Koude Oorlog in een breder perspectief te plaatsen. Die periode wordt meestal beschouwd als een confrontatie tussen de VS en de Sovjet-Unie. "Maar die koude oorlog heeft eigenlijk vele breder gespeeld. Dat was ook een van de redenen om het verschijnsel zo breed mogelijk in kaart te brengen. Het boek behandelt voor een deel de institutionele kerk, maar vertrekt vooral vanuit de basis; een beweging vanuit de samenleving die gestimuleerd werd door oproepen vanuit het Vaticaan, zoals de bekende encycliek Divini Redemptoris tegen het communisme. Je ziet dat die oproep opgepakt wordt. De strijd tegen, maar ook de angst voor het communisme krijgen een vertaling in bewegingen als het Legioen van Maria, maar ook werden ze individueel vertaald in Mariaverschijningen die zich overal in de wereld voordoen en waar dan weer tienduizenden, honderduizenden mensen door gemobiliseerd worden."
Jan Brouwers, Tertio, 28 april 2021

Maria als wapen
Bij Maria denken we meestal aan een liefdevolle vrouw op wie gelovigen ‘weesgegroetjes’ afvuren of aan de lijdende Moeder Gods op kunstwerken. Zo goed als vergeten is echter de geharnaste anticommunistische propaganda waarbij dezelfde Maria als speerpunt in de Koude Oorlog werd gebruikt. Het boek Cold War Mary (Leuven University Press 2021) analyseert onder redactie van Peter Jan Margry (Meertens- Instituut) voor het eerst dit onderdeel van de strijd tegen ‘het goddeloze communisme’.Herman Clerinx, GESCHIEDENIS MAGAZINE, nr 5 JULI 2021

A layered story. The book also sheds light on the mastering of the art of storytelling. As the various chapters in this 399 pages volume are not just exclusively focused on the main narrators such as the pope, the Vatican, the diocese and the national Churches. But also focuses on the devotional actions and stories of the global Catholic community, the Marian politics and prophecies.
Maria Dekeersmaeker, https://mariastories.com/cold-war-mary-a-layered-story/ - https://alarba.wordpress.com/2022/02/06/cold-war-mary-a-layered-tale/

This densely packed scholarly compendium brings out an aspect of modern Marian piety, the Virgin Mary’s place in the Cold War, which was hiding in plain sight. It will be welcomed by specialists in both Catholic and Cold War studies and adds considerably to our understanding of the phenomenon of the modern Marian apparition from Fátima to Medjugorje and beyond.Mary Heimann, The English Historical Review, ceac027, https://doi.org/10.1093/ehr/ceac027

La dévotion mariale comme soft power de guerre froide, tel est le sujet de ce livre dense et passionnant dont Notre-Dame de Fátima est la figure dominante. [...] Excellemment introduit et conclu par Peter Jan Margry.
Yvon Tranvouez, Archives de sciences sociales des religions, 196 | octobre-décembre 2021, mis en ligne le 01 décembre 2021. DOI : https://doi.org/10.4000/assr.65089

Abschliessend lässt sich festhalten, dass Cold War Mary eine Vielzahl von qualitativ hochstehenden Beiträgen, relevanten Forschungsergebnissen und neuen Einsichten bereithält – zumindest für Leserinnen und Leser, die sich für die Thematik dieses «Special-Interest-Buchs» interessieren.
DAVID ZIMMER, SCHWEIZERISCHES ARCHIV FÜR VOLKSKUNDE / ARCHIVES SUISSES DES TRADITIONS POPULAIRES, 118. JAHRGANG (2022), HEFT 1, S. 117–147, DOI10.33057/CHRONOS.1698/117-147

This is the starting premise of the impressive collection of essays gathered by Dutch historian Peter Jan Margry entitled Cold War Mary: Ideologies, Politics, Marian Devotional Culture. Really, this book is two in one: at once a global history of Fátima’s long-term legacy, in particular the central role it assumed in Catholics’ understanding of the Cold War; and—perhaps more in line with the book’s actual title and structure—a broad portrait of “the instrumentalization of Mary,” indeed of “Mary’s Cold War” (18, 16), intended to fill a historiographical gap at the intersection of studies of “the Virgin Mary and Cold War ideologies and politics” (15). Both of these are much-needed scholarly contributions... To be clear: this book is a major historiographical achievement. - Piotr H. Kosicki, The Catholic Historical Review, Volume 110, Number 1, Winter 2024, https://muse.jhu.edu/pub/16/article/921753

« The Virgin Mary showed her flexibility and was convincingly engaged once more in this new culture war. In view also of what appears to be a current Cold War revival, it is obvious that her role as warrior and protectress of the faith is far from over. » Les derniers mots de la conclusion du volume dirigé par Peter Jan Margry éclairent parfaitement le sens du travail collectif réalisé par quinze historiens, analyser les développements du culte marial autour des enjeux politiques et culturels de la Guerre Froide. - Christian Sorrel, Chrétiens et sociétés, 30 | 2023, https://doi.org/10.4000/chretienssocietes.10954